Rozwój obszarów wiejskich

Diagnoza
Polskie rolnictwo weszło w okres transformacji z niższą niż w rozwiniętych krajach Europy Zachodniej wydajnością pracy i efektywnością ponoszonych nakładów. Gospodarka rynkowa postawiła je wobec niepewnych cen zbytu, konieczności szukania nabywcy na własne produkty, znacznego spadku popytu na żywność, a zarazem rosnących cen na środki produkcji, drogich kredytów i wysokiego bezrobocia. Towarzyszy temu gorset przestarzałych struktur, w tym m.in. niesprawny system instytucji rynkowych.
Przekonanie, że relacje rynkowe same wymuszą przemiany strukturalne według schematu: słabsze gospodarstwa wypadną z rynku — silniejsze będą produkować bardziej efektywnie — nie potwierdziło się. Rynek jedynie bardzo silnie zróżnicował sytuację gospodarstw pod względem możliwości reprodukcji majątku oraz więzi gospodarstw z rynkiem. W rezultacie więcej niż połowa gospodarstw ma obecnie ograniczony udział w kształtowaniu podaży żywności na rynku.
Coraz wyraźniejszy jest podział gospodarstw rolnych na trzy grupy:
rozwojowe — wysokoefektywne, silne ekonomicznie, dające na rynek ponad połowę podaży surowców żywnościowych;
stagnacyjne, z których część ma szansę — przy pomocy interwencyjnej polityki państwa — zmodernizować się i przejść do grupy pierwszej (część łączy rolnictwo z innym zawodem);
słabe — wycofujące się z rynku, które nie są w stanie zapewnić nawet odtworzenia zużywanego majątku trwałego i znośnych dochodów rodzinie
właściciela; część z nich musi znaleźć inne źródła dochodów związane z pracą poza rolnictwem, będą musiały zostać wsparte socjalnie (problem ludzi starych).
Polityka państwa będzie zatem zorientowana na przyspieszenie pozytyw­nych tendencji potęgujących przemiany strukturalne w rolnictwie i na ob­szarach wiejskich. Tendencje takie pojawiły się w okresie transformacji i należą do nich zwłaszcza: racjonalizacja nakładów i zwiększenie ich efektywności, rozwój infrastruktury technicznej wsi i dynamizowanie handlu zagranicznego. Produkcja rolnicza w latach 1989-1993 uległa obniżeniu w mniejszym stopniu niż w pozostałych gałęziach gospodarki narodowej.
Cele
1. Odnowa wsi — wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich. Tworzenie na wsi nowych szans — modernizacja i poprawa struktury rolnictwa — two­rzenie miejsc pracy w przetwórstwie, przemyśle, usługach, handlu, w gałęziach związanych z otoczeniem rolnictwa i walorami wsi.
2. Zorientowanie zmian w rolnictwie na procesy przyszłościowe wynikające z aktualnych zmian w polityce rolnej Unii Europejskiej oraz w handlu światowym, bez ciągłego patrzenia w przeszłość, naśladowania procesów, które w innych krajach zachodziły kilkadziesiąt lat temu, w innych warunkach.
3. Rozwój infrastruktury społeczno-gospodarczej, spółdzielczość, izby rol­nicze, system giełd. Telefonizacja, drogi i inne działania poprawiające jakość życia na wsi. Badania i doradztwo rolnicze.
4. Wykorzystanie naturalnych walorów wsi.