Zarządzanie majątkiem państwowym oraz procesy przekształceń własnościowych

Transformacja gospodarcza wiąże się ze zmianami roli państwa jako właściciela. Udział sektora państwowego w PKB, produkcji i zatrudnieniu ulega wyraźnemu obniżeniu, ale w dalszym ciągu jest znaczny, a w niektórych działach gospodarki — wręcz decydujący. Sposób zarządzania własnością państwa jest przedmiotem powszechnej krytyki. Uprawnienia właścicielskie wykonywane są przez kilkadziesiąt urzędów i instytucji. Brakuje jednolitej reprezentacji skarbu Państwa. Rozmywa to odpowiedzialność za mienie państwowe, utrudnia sprawowanie nadzoru i wykonywanie kontroli, przedłuża procesy przekształceń własnościowych oraz utrudnia właściwe zarządzanie.
W wykonywaniu funkcji właścicielskich nieproporcjonalnie dużą przewagę uzyskała problematyka prywatyzacji kosztem efektywnego zarządzania mie­niem państwowym. Jest to jedna z ważnych przyczyn kryzysu finansów publicznych oraz licznych przypadków niepotrzebnych upadłości przed­siębiorstw publicznych pozbawionych pomocy właścicielskiej. Mimo preferen­cji dla prywatyzacji przekształcenia własnościowe — choć osiągnęły znaczny postęp — przebiegają wolniej niż zakładano. Brak przy tym szerokiej akceptacji społecznej dla dotychczasowych dróg i sposobów prywatyzacji przed­siębiorstw państwowych.Zdecydowana poprawa zarządu własnością państwową poprzez stworzenie silnych, sprawnych i efektywnych struktur zarządczych, kierujących się rynkowymi regułami działania. Służyć temu będzie m.in. przekształcanie konstytutywnych podstaw przedsiębiorstw państwo­wych,wzmocnienie niezależności kierownictw przedsiębiorstw będących włas­nością państwa od organów administracyjnych, stabilizowanie kadry zarządzającej przez stosowanie kontraktów me­nedżerskich i silnych bodźców ekonomicznych, instytucjonalne wyodrębnienie skarbu państwa.Określenie polityki właścicielskiej wobec podstawowych grup przedsiębiorstw państwowych i spółek skarbu państwa w celu wyelimino­wania niepewności tak w odniesieniu do kierownictwa i załóg przed­siębiorstw, jak i wobec inwestorów. Rząd w krótkim czasie we współdziałaniu z zainteresowanymi stronami: określi strefy żywotnych interesów państwa, w których administracja państwowa będzie pełnić bezpośrednie funkcje regulacyjne,określi mapę działań sanacyjnych tam, gdzie istnieją szanse na pomyślną restrukturyzację sektorów i przedsiębiorstw państwowych, stworzy warunki dla efektywnego, szybkiego procesu likwidacyjnego i upadłościowego, co będzie sprzyjać racjonalnej polityce przemysłowej i tworzeniu nowego rodzaju powiązań gospodarczych.Kontynuacja przekształceń własnościowych wyraźnie zorientowanych na:wyzwolenie działań proefektywnościowych oraz poprawę efektywności bieżącej i alokacyjnej w gospodarce, demonopolizację gospodarki prowadzącą do wzrostu konkurencji po­między niezależnymi podmiotami gospodarczymi,koncentrację kapitałową w tych obszarach, które wymagają tego ze względu na konkurencję międzynarodową, upowszechnienie własności w społeczeństwie,ograniczenie udziału własności państwowej w gospodarce,poprawę krótko- i średniookresowego stanu finansów państwa.Nadanie procesom prywatyzacji prospołecznego wymiaru, wykraczającego poza formalne rozdawnictwo akcji czy udziałów załogom prywatyzowanych jednostek. Rząd będzie realizował ten zamiar m.in. poprzez: stosowanie majątkowych systemów wynagradzania, w których część wynagrodzenia załogi mogłyby pobierać w postaci akcji własnych przedsiębiorstw, uzyskiwanie gwarancji socjalnych i zatrudnieniowych od inwestorów, zapewnienie załogom prywatyzowanych jednostek minimum partycypa­cji w zarządzaniu, uzyskiwanie w procesie prywatyzacji i egzekwowanie zobowiązań in­westorów prywatnych do dokonywania inwestycji rozwojowych w naby­tych przedsiębiorstwach.Ostateczne uregulowanie kwestii związanych z tzw. reprywatyzacją, a tym samym usunięcie niejasności co do praw własności wielu składników majątku krajowego. Kontekstem dla polityki reprywatyzacyjnej musi być złożona społeczna delikatność tego przedsięwzięcia (m.in. bilans naprawie­nia krzywd starych oraz wyrządzenia nowych), a także stan finansów państwa.